طلاق بصورت قضایی، به موجب ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی، در شرایطی اتفاق میافتد که ادامه زندگی مشترک برای زن به دلیل وجود عوامل خاص، با عسر و حرج همراه باشد. این عوامل میتواند شامل مواردی مانند سوء معاشرت زوج، اعتیاد مضر او، ترک زندگی خانوادگی و یا ابتلا به بیماریهای صعبالعلاج باشد. در چنین شرایطی، زوجه میتواند با ارائه دادخواست به دادگاه و اثبات عسر و حرج خود، حکم طلاق را دریافت کند.
لازم به ذکر است که در طلاق قضایی، برخلاف طلاق توافقی، رضایت زوج شرط نیست و دادگاه با احراز شرایط قانونی و مصلحت زوجه، حکم طلاق را صادر میکند. همچنین، در این نوع طلاق، حقوق مالی زوجه مانند مهریه و نفقه کماکان پابرجا بوده و زوج موظف به پرداخت آنها میباشد.
ماهیت “طلاق قضایی” از جمله مباحث چالشبرانگیز در حقوق خانواده است. برخی فقها و حقوقدانان بر این باورند که طلاق قضایی دارای ماهیت طلاق رجهای است، به این معنا که زوج در طول مدت عده میتواند به همسر خود رجوع کند. از سوی دیگر، برخی دیگر ماهیت طلاق بائن را برای آن قائل هستند و معتقدند که زوج حق رجوع به زوجه را ندارد. با این حال، با این حال، با توجه به مبانی و مقتضیات طلاق قضایی و نظرات وکیل طلاق در این زمینه، و نیز به منظور حفظ حقوق زوجه و جلوگیری از سوءاستفادههای احتمالی، به نظر میرسد که ماهیت طلاق قضایی را باید در حکم بائن دانست، به این معنا که زوج حق رجوع نداشته باشد، مگر با رضایت صریح زوجه.
در نظام حقوقی ایران، طلاق به دو صورت طلاق رجعی و طلاق بائن قابل وقوع است. در طلاق رجعی، مرد در طول مدت عده میتواند به همسر خود رجوع کند، اما در طلاق بائن چنین امکانی وجود ندارد. طلاق بائن قضایی نیز از جمله مصادیق طلاق بائن است که در آن، زن به دلیل وجود عوامل خاص، از دادگاه درخواست صدور حکم طلاق میکند.
برای صدور حکم طلاق بائن قضایی، شرایط زیر باید وجود داشته باشد:
قانون مصادیق عسر و حرج را به صراحت ذکر نکرده است، اما برخی از مواردی که میتواند منجر به طلاق بائن قضایی شود عبارتند از:
با توجه به مبانی و مقتضیات طلاق بائن قضایی و نیز به منظور حفظ حقوق زوجه، به نظر میرسد که ماهیت این نوع طلاق را باید در حکم بائن دانست. به این معنا که زوج حق رجوع به زوجه را ندارد، مگر با رضایت صریح زوجه. در این موارد، مشورت با یک وکیل مهریه میتواند به زن در احقاق حقوق خود و طی مراحل قانونی طلاق کمک کند.}
رویه قضایی طلاق به مجموعه اقدامات و مراحلی گفته میشود که زوجین برای انحلال قانونی ازدواج خود باید در دادگاه طی کنند. این رویه، چه در طلاق توافقی و چه در طلاق به درخواست یکی از زوجین، شامل مراحل مشخصی است که رعایت آنها برای صدور حکم طلاق ضروری است. البته باید توجه داشت که علاوه بر وکیل طلاق، در شرایطی خاص وکیل ملکی نیز می تواند در روند طلاق به زوجین کمک کند، به خصوص زمانی که بحث تقسیم اموال و داراییهای مشترک مطرح باشد.
جنبه | توضیحات |
هدف | انحلال قانونی ازدواج و تعیین تکلیف حقوق و تکالیف زوجین |
مراحل | شامل ثبت دادخواست، داوری، صدور گواهی عدم امکان سازش، جلسه دادرسی، صدور رأی، اعتراض و اجرای حکم |
مدت زمان | متغیر و بسته به نوع طلاق و شرایط پرونده |
هزینه | شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل و هزینههای اجرای حکم |
در این نوع طلاق، حضور یک وکیل متخصص میتواند به طرفین در دستیابی به حقوق قانونی خود و کاهش تنشهای احتمالی کمک کند. نقش وکیل در طلاق قضایی را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد: